Zomaar een Romeinse brug
Zomaar een Romeinse brug ontdekken. Kan dat nog? Niet als volledig autonome ontdekking natuurlijk, dat hele erfgoed is intussen wel in kaart gebracht. Zie bijvoorbeeld ook mijn blog over de Via Appia. Maar wel als volstrekt ondergesneeuwd object ergens op het Franse platteland. De brug in kwestie waar ik het over wil hebben is gelegen bij het kleine plaatsje Rolampont in het departement Haute Marne. De kleine maar fraai uitgevoerde Romeinse brug overspant hier de bovenloop van de rivier de Marne.
Slechts een enkel bordje verwijst in het dorp naar de brug. Verder vind je er nauwelijks informatie over, zelfs niet in de literatuur. Bovendien is die informatie dan ook nog zwaar tegenstrijdig. Er wordt gemeld dat de brug pas in 1764 gebouwd zou zijn… In alle eerlijkheid kan ik de waarheid ook niet boven water krijgen. Ik blijf de brug als Romeinse brug beschouwen. Zie ook hier
Beschrijving van de brug
De brug overspant in 3 bogen het smalle riviertje. De middelste boog is wat hoger en breder dan de 2 zijbogen. Tussen de beide bogen is de brug aan beide zijden versterkt met steunberen. Steunberen die je wellicht beter stroomberen kunt noemen, in ieder geval aan de stroomopwaartse kant. Door het gebogen verloop wordt het water beter langs de pijlers geleid. Deze van oorsprong Romeinse vondst zie je zelfs in 20e eeuwse bruggen nog terug komen.
De randen van de brug zijn voorzien van een zware balustrade, opgebouwd uit grote blokken natuursteen. Deze blokken zijn als belangrijk onderdeel van de brug ook uitgevoerd in strak behouwen steen. Over de brug loopt de verharde weg in groffe steen omhoog tot aan het midden van de brug, daarna weer afdalend.
Welke weg was dat? Dat is waarschijnlijk een deel van de noordelijke tak van de Via Agrippa geweest. De weg die van Lyon naar Keulen leidde, 2 zeer belangrijke plaatsen in het Romeinse Gallië. De belangrijke tussenhalte Langres ligt op een steenworp van het dorp Rolampont. Curieus is het dan om te zien dat de brug ondanks 2000 jaar bestaan tegenwoordig verboden is voor alle verkeer, zelfs voetgangers!
En in plaats van de brug is er nu een doorwaadbare plaats in de rivier gecreëerd. Da’s overigens niet geheel onlogisch want er is eigenlijk geen weg meer. De moderne variant van de Via Agrippa, de huidige snelweg A31, loopt een paar honderd meter verderop. En verstoort daarmee wel enigszins de idylle van dit plek… Heeft dit ook de huidige toch wel slechte staat van de brug veroorzaakt? Met in alle voegen plantengroei en deels al ontbrekende stenen? Ongelooflijk dat dat mogelijk is in een Romeinse brug! Het doet mij pijn om dat aan te zien.
Zomaar een Romeinse brug?
Qua type is de brug niet werkelijk bijzonder, althans niet voor een Romeinse brug. De manier waarop deze is gebouwd is dat zeker wel. Want hoewel dit een kleine brug is over een onbeduidend riviertje, is de brug zeer solide gebouwd. Er is gebruik gemaakt van verschillende bouwtechnieken. De slimme combinatie hiervan heeft tot de stevige constructie geleid, die na wellicht zelfs meer dan 2000 jaar nog steeds overeind staat.
Het valt op dat de belangrijke delen van de brug in strak behouwen steen zijn gerealiseerd. Minder belangrijke delen zijn in ruwer gehouwen blokken uitgevoerd. Dat is prachtig te zien in de bogen van de brug. Aan de randen zijn deze uitgevoerd in de strakke steen, maar de rest van de boog is opgetrokken uit die ruwere steen.
Die is dan wel weer zo behouwen dat ondanks de wat ruwe vorm 2 stenen van dit type corresponderen met 1 behouwen steen. Daarmee sluit het strakke werk het wat grovere werk in de constructie op.
Extra interessant is om te zien dat in de grootste boog, nog een extra boog is verwerkt met strak behouwen steen. Daarmee wordt extra stabiliteit gecreëerd in de brug. Immers, door de druk in de boog op de strak behouwen steen, biedt deze heel weinig speling. Het sluit de grovere blokken daarmee nog strakker op.
Prachtig vind ik ook de manier waarop de leuningblokken op elkaar zijn aangesloten, met een ingenieus haaksysteem. Aan de blokken is ongeveer half hoog een uitstulping gelaten, die in een inkeping van het volgende blok grijpt. Het lijkt op het principe van een legpuzzel. Intrigerend om te zien. Maar wel hetzelfde systeem dat ik ooit heb ontdekt aan de rand van een waterbassin in Jordanië. Het betreft dus een universeel toegepast Romeins bouwprincipe.
Stroomberen
Ook de stroomberen aan de stroomopwaartse zijde van de brug vormen fraaie én functionele elementen. Door de gebogen vorm breken zij de waterstroom en geleiden deze langs de pijlers onder de brug door. De elementen zijn bijzonder vormgegeven. Want deze zijn niet in een rechte lijn, maar met een kromming gehouwen. Het doet van bovenaf heel sterk denken aan de boeg van een schip. Een boeg die immers ook door het water heen moet snijden.
Maar in plaats van dit element ruim boven de waterlijn vlak af te sluiten, is er een zorgvuldige bekroning op geplaatst. Die bekroning doet eigenlijk met het regenwater wat de stroombeer met het rivierwater doet: afvoeren. De stenen ervan zijn zowel horizontaal, als verticaal gekromd en eindigen in een strakke punt. Er is vakmanschap voor nodig om dergelijke ingewikkelde stenen te behouwen. Het toont tevens dat hier een kundig bouwmeester aan de slag is geweest.
Pontifex
De Latijnse term voor een bruggenbouwer is pontifex. Is het toeval dat de Pontifex Maximus de opperpriester is geworden? Julius Ceasar heeft de functie enkele jaren bekleed. Is het toeval dat de Latijnse term voor de paus nog steeds Pontifex Maximus is? Waren bruggen in het Romeinse Rijk zo belangrijk dat de bruggenbouwer een religieuze functie is geworden? Dat zou ik nog wel eens nader uit willen zoeken….
Spreek dus nooit over Zomaar een Romeinse brug!!
