Verrassende Architectuur: Belgische tankstations (??)

Onlangs heb ik een lange rit gemaakt met een op zijn minst verbazingwekkend thema: tankstations langs de Belgische snelwegen. Ik kan de vraagtekens op jullie gezichten al bijna zien. Tankstations? Wat is daar nu aan te beleven. Wel, verrassend veel!

Al een tijdje viel het mij op, als ik door België reed, dat er her en der nieuwe stations gebouwd werden, die dan vaak een speciale allure hebben. Wat is hier aan de hand, vroeg ik mij af…. Gerichte research op internet bracht de ontdekking en eigenlijk ook de bevestiging van mijn vermoeden, dat hier iets bijzonders aan de hand was: de overheid eist sinds een paar jaar bij de uitgifte van een 15-jarige concessie voor een tankstation, dat dit station architectonische en landschappelijke kwaliteit krijgt.

Een vraag aan jullie lezers: schets een Nederlands tankstation… Grote kans dat wat getekend wordt, weinig meer voorstelt dan 4 poten, die een plaat dragen, waarop het logo van de maatschappij staat. Als gebouw om af te rekenen en de soms onontbeerlijke snacks te kopen staat er een rechthoekig blok bij. Architectonische kwaliteit gelijk aan die van een schuur of garage: nul.

Hoe anders gaat het tegenwoordig in België? Ja echt, in België, waar wij vanuit Nederland altijd wat meesmuilend naar kijken: het land, waarin het lijkt alsof er maar wat in het wilde weg gebouwd wordt…., zonder enige vorm van regulering, of welstand. Maar zie wat er langs de snelwegen is verrezen de afgelopen jaren, of er in een enkel geval al langer staat. Ronduit spectaculair, en zeker verrassend en uitnodigend.

Ik vind het geweldig. Een uitstekende ontwikkeling! En eigenlijk ook een hele logische. Immers, welk bedrijf zoekt er nu tegenwoordig niet naar een manier om zich te profileren en onderscheiden? We rijden (bijna) allemaal auto, moeten wekelijks of misschien iets minder vaak tanken. Dan vormt een tankstation toch een prachtig visitekaartje voor een benzine-, oliemaatschappij? Trouwens, tegenwoordig? Vroeger gebeurde dat net zo goed, kijk maar eens naar de oude gildehuizen of handelshuizen, zelfs de pakhuizen van de VOC kregen een eigen architectonische kwaliteit…

In Nederland kijkt er werkelijk niemand om naar een benzinestation, een enkel waar een gebaar gemaakt wordt uitgezonderd. Ik ben ervan overtuigd dat dat in België aan het veranderen is. De stations die ik heb bezocht, zijn gewoon bezienswaardig. Soms zelfs dusdanig dat er inderdaad artikelen over zijn verschenen in architectuurbladen. Als je je een andere setting voorstelt, en een andere functie, bijvoorbeeld die van museum, zou men de deur plat lopen.

Zoals de kolossale brugconstructie in de buurt van Nijvel: een volledig uit z’n krachten gegroeid viaduct, waarvan de vleugels naast de snelweg de overkapping vormen van de beide tankstations.

Maar let wel, zonder enige ondersteuning! Aan de uiteinden staan net een paar vederlichte kolommetjes, op zich trouwens ook weer spectaculair vormgegeven, om de uiteinden te fixeren, maar dragen? Nee, daarvoor zijn ze veel te licht. Een hele gave constructie!

Of het station in de Ardennen waar ik al jaren enthousiast over ben, zelfs dusdanig, dat het in mijn vriendenkring bekend is komen te staan als “de vliegende schotel”: een station met een tentdak overkapping.

Een bouwkundig uiterst moeilijk fenomeen, dat vaker mislukt dan werkelijk lukt, maar hier prachtig geslaagd is. Het bestaat inmiddels al zeker 20 jaar, en ziet er nog steeds heel goed uit. Een feest om het iedere keer weer te zien.

Vlakbij Antwerpen dan, op weg naar Brussel: een grote betonnen pyloon steekt markant de lucht in.

Aan de pyloon 3 stalen stangen, waar de volledige overkapping van het tankstation aan hangt, zowel die aan de voorkant voor het personenverkeer, als aan de achterkant voor het vrachtverkeer. Hoezo extra kolommen ter ondersteuning? Geen enkele! Het doet bijna onwerkelijk aan, als je er onder rijdt.

Kortom, ga je dit jaar op vakantie naar het zuiden, naar Frankrijk of juist België zelf, kijk eens goed, of beter, laat je passagiers goed kijken. Maak misschien een extra stop, en geniet van wat de overheid aan architectonische kwaliteit afdwingt langs de snelwegen.

Nog leuker, laat mij je meenemen op een ontdekkingstocht, met mijn nieuwste lezing: verrassende architectuur langs Belgische snelwegen. Al te boeken als huiskamerlezing voor slechts € 125.- Ik hoop je snel te mogen bijtanken!