Petra

Tijdens mijn laatste grote reis naar Jordanië mocht Petra natuurlijk niet ontbreken. Petra, de plek die sinds een paar jaar op de lijst met moderne wereldwonderen staat. Petra, ook de plek met het iconische beeld van de tempel die in de rotswand is uitgehouwen. Maar Petra is zoveel meer dan dat. Het viel mij op dat weinigen weten dat Petra een belangrijke rol heeft gespeeld in de geschiedenis. En dat het veel meer is dan die ene tempel, die trouwens niet eens een tempel is…. Sterker nog, Petra was een belangrijke handelsstad aan het begin van de jaartelling.

Petra’s geschiedenis.

Petra was de hoofdstad van wat het koninkrijk der Nabateeërs was. Dat koninkrijk was al rond het jaar 400 voor Christus ontstaan, maar verwierf met name veel invloed vanaf de 2e eeuw voor Christus. Opvallend was dat Pompejus de Grote het Nabateese koninkrijk ongemoeid liet toen hij het Midden Oosten veroverde. Terwijl deze roemrijke en vooraanstaande Romeinse generaal dat echt niet vanwege de militaire inspanningen hoefde te laten! Daaruit blijkt niet alleen het toenmalige belang van het rijk, maar ook het diplomatieke vernuft van de koningen. Zij waren zich er terdege van bewust dat zij militair geen enkele vuist konden maken tegen de oppermachtige Romeinen. En tegelijkertijd wisten zij dat hun handelspositie uiterst sterk was en voor de Romeinen verleidelijk om van te profiteren.

Zo slaagden de Nabateeërs erin om nog bijna 2 eeuwen onafhankelijk te blijven van het Romeinse Rijk. Weliswaar moest daarvoor een jaarlijks tribuut betaald worden, maar de onafhankelijkheid was gegarandeerd. Tot keizer Trajanus in 106 na Christus aan deze situatie een eind maakte en het koninkrijk inlijfde bij het Romaanse Rijk. Dat ging overigens vrijwel zonder slag of stoot of bloedvergieten. Het was meer een administratieve handeling vanuit Rome, nadat de laatste koning was overleden. Vanaf dat moment ontstond de romeinse provincie Arabia Petraea.

De Khazneh, Petra’s icoon

Het bekendste onderdeel van Petra is de Khazneh, oftewel de schatkamer, oftewel de tombe of the Pharaoh. Oftewel, 3 namen voor iets wat het niet is. Waarschijnlijk is het het graf van een van de Nabateese koningen. Wel een tombe dus, maar niet van een Farao. En qua tombe stelt het ook niet zo heel veel voor, het betreft niet meer dan een tamelijk ondiepe kamer met enkele zijkamers. Voor de filmliefhebbers: de slotscène van Indiana Jones and the last Crusade is erg leuk, maar het gesuggereerde gangenstelsel achter de gevel, komt volledig uit de studio.

Het is bijna niet te geloven hoe dit iconische object gebouwd, gemaakt is, want het is volledig in de rots uitgehouwen. Het vermoeden is, dat men van boven naar beneden is gaan hakken, maar daar is geen zekerheid over. Dat zou het wel extra moeilijk maken, want dan moet de hele maatvoering dus al bovenaf vastgelegd zijn. Op welke manier het ook is gemaakt, het is een knap staaltje werk, waarvoor een reusachtig aantal kubieke meters steen is uitgehakt.

Qua stijl is het een vreemd object, want hoewel het op het eerste gezicht een Griekse tempelfaçade lijkt, zijn er bij nadere beschouwing zoveel afwijkingen dat je dit wel als bij uitstek typisch Nabatees moet beschouwen. Er zitten zoveel invloeden van buitenaf is, dat het eigenlijk alleen hiermee al duidelijk wordt hoezeer Petra met zijn handel op de buitenwereld was gefocust.

Kapitelen met een ramshoren en acanthusbladeren zou je tot de composiet orde kunnen rekenen. Toch zijn deze zo afwijkend dat je ze uiteindelijk slechts Nabatees kunt noemen.

Veel meer dan de Khazneh

Zoals bij de introductie al gezegd, Petra was veel meer dan deze façade, hoe geweldig die ook is. Sterker nog, pas na deze façade loop je de werkelijke stad in, nadat je de Siq uit bent gekomen. De Siq, de smalle hoge kloof die de hoofdtoegang vormt tot de stad, maar op sommige punten nauwelijks breder is dan 2 m. Tegenwoordig voorzien van een betonnen wegdek, maar bij mijn  eerste bezoek in 1992 nog niks meer was dan een zand-/grindpad. Je was al moe als je pas bij de Khazneh was!

Na de Khazneh verbreedt de kloof zich om al snel uit te monden in een groot open gebied, waar de echte stad in was gelegen. Maar zolang je nog omgeven wordt door rotsen, wordt je omgeven door tombes. Tientallen zijn er in de rotsen uitgehouwen, van hele simpele, tot kolossale met monumentale afwerkingen. Dit was de Necropolis, de stad der doden, ofwel de plek waar doden werden begraven. Dat was toen eerder gebruikelijk en werd zeker niet als luguber ervaren. Wie wel eens in Rome langs de Via Appia heeft gewandeld, weet dat deze weg volledig omzoomd was door graftombes. Zie ook mijn blog over deze weg.

De eigenlijke stad Petra

Pas als je die dodenstad langs bent gewandeld, kom je dus in de eigenlijke stad. Te beginnen in het Romeinse theater, dat ook al zo’n vreemde eend in de bijt is. Vreemd in dit geval omdat het vrijwel volledig in de rotsen ons uitgehouwen, en bovendien in enkele gevallen dwars door oudere graftombes heen, die nu ineens gaten in de rotswand zijn geworden. En dat is dan maar het eerste object, van velen.

Er zijn nog zo veel andere objecten in Petra, dat ik mij genoodzaakt zie om er nog een blog aan te wijden. Lees het binnenkort!