Palau Güell

Zoals enige tijd geleden aangekondigd, volgt er nog een tweede deel over het Palau Güell, het paleis dat Gaudí voor zijn grote mecenas Eusebio Güell bouwde. In dit blog belicht ik enkele van de geniale vondsten die in het paleis verwerkt zitten. Het eerste blog over dit paleis vindt je hier: het eerste blog

Het Palau Güell voor Eusebio Güell.

Eusebio Güell was een vermogend industrieel die via zijn  familie al de nodige panden aan de Rambla had, en nu in de aanpalende straat door de jonge Gaudí zijn eigen paleis liet bouwen. Naast zijn zakelijke bezigheden onderhield hij samen met zijn vrouw een druk sociaal leven. Bovendien was hij actief in de beweging die Catalonië en de Catalaanse taal weer op de voorgrond wilde plaatsen. Het was nog net geen onafhankelijkheidsstrijd, zoals enkele jaren geleden woedde (of nog steeds?).

Gesamtkunstwerk

Dit paleis was zoals dat in die tijd gebruikelijk was een waar Gesamtkunstwerk. Werkelijk alles was speciaal voor dit huis ontworpen. Gaudí werkte daarvoor met vele ambachtslieden / kunstenaars samen. Met sommige zou hij dat heel zijn leven blijven doen.

Dat leidde bijvoorbeeld tot de geweldige gesmede en van bewerkt staal samengestelde balkonhekken aan de voor- en achtergevel en tot de schitterende ornamenten die de grote hal sieren. Maar ook tot het volledig in staal uitgevoerde wapen van Catalonië. Alleen dat laatste is al een kunstwerk op zich in verschillende staaltechnieken geschapen, bekroond met een feniks, blijkbaar geen draak.

De prachtige elementen die onder de typische paraboolbogen van de voorgevel zijn verwerkt verdienen extra aandacht. Want als we deze goed bekijken, dan zien we daar de initialen E. G. in verwerkt, Eusebio Güell. Maar let ook eens goed op het smeedijzer dat daarachter aanwezig is. Dat is in een kunstig golfpatroon vormgegeven waarin 3 verschillende diktes staalstrips zijn verwerkt. En geen enkele strip golft identiek aan de aangrenzende. Het lijken wel stroken karton in plaats van weerbarstig staal dat hier zo in elkaar is gevlochten. Werkelijk zeer ingenieus!

De entreehekken

De hekken die direct onder de initialen zijn geplaatst en die toegang geven tot de vestibule zijn al even geniaal. Vooral op kijkhoogte. De roosters zijn samengesteld uit verticaal golvende strippen staal, die op elk raakpunt met een bout aan elkaar gekoppeld zijn. Aldus is een uiterst robuust hekwerk ontstaan. Op ooghoogte is op bijna onnavolgbare wijze een extra strip verwerkt, als een kurkentrekker tussen de vertikale golven door draaiend.

Is dat op zichzelf al een ambachtelijke prestatie van formaat, het geniale zit hem in hoe de hekken op deze hoogte met licht en privacy spelen. Loop je buiten langs het paleis, dan zie je weliswaar dat het hekken zijn, niet volledig afgesloten. Door de donkerder ruimte erachter kun je er echter vrijwel niet doorheen kijken, tenzij je brutaalweg je neus pal tegen het hekwerk aan drukt. Een ongewenste actie, die destijds ongetwijfeld meteen afgestraft zou zijn. Sta je daarentegen binnen en kijk je naar de straat, dan kun je bijna alles onderscheiden. Gaudí speelt op ingenieuze wijze met licht en donker en de transparantie van het hek…

De vestibule van het Palau Güell

Was je als gast uitgenodigd bij Eusebio Güell, dan kwam je in die tijd, we praten over ± 1890, nog met de koets met paarden. Je reed met koets en al door de linkerboog naar binnen, waar Gaudí speciaal  een fraai trapje in kenmerkende Modernismo stijl had gemaakt opdat u comfortabel en ongehinderd uit uw karos kon stappen. Enkele treetjes naar beneden en dan stond je aan de voet van de grote trap naar de mezzanine, van waaruit je op de ceremoniële verdieping werd ontvangen.

De koets reed door 2 zware houten deuren naar achteren, waar staljongens de paarden uitspanden, en de koets parkeerden. Er was uiteraard plaats voor meerdere koetsen. De paarden werden ondertussen naar de stallen, onder het pand geleid. Onder het pand inderdaad. Deze buurt was al dusdanig dicht bebouwd, dat het grondstuk te klein was om aparte stallen te bouwen. Er was maar 500 m2 beschikbaar, eigenlijk belachelijk weinig voor een paleis.

Dus gingen de paarden van de vestibule naar de kelder over… een hellingbaan! Speciaal voor de paarden aangelegd, zodat deze probleemloos en soepel naar beneden konden komen. Zodoende voelt deze grote kelder bijna aan als een parkeerkelder. Zou je het de eerste parkeerkelder kunnen noemen? Ach, waarom eigenlijk niet? Ook weer zo’n briljante vondst van Gaudí! Maar die stallucht dan? Die werd slim geventileerd door grote openingen aan de voor- en achterzijde van de stallen. En die openingen konden aan de voorzijde tegelijk benut worden om hooi en dergelijke in de stal te krijgen.

Klimaatregeling

Een laatste punt dat ik wil aanstippen in dit blog is de tempering van het klimaat dat Gaudí voor het Palau Güell heeft bedacht. Hij heeft namelijk het dakterras niet op een woonverdieping gerealiseerd, maar heeft eerst nog een tussenverdieping gecreëerd. Een soort zolder-etage. Daardoor ontstond een bufferzone tussen de warme buitenomgeving en de koel gewenste woonvertrekken. Immers, voordat de zonnewarmte kan doordringen in de woonvertrekken, moet eerst deze hele zolderverdieping voldoende opgewarmd worden. Met de juiste ventilatie van de veelvuldig aanwezige ramen kun je hierdoor de temperatuur beneden heel aangenaam houden.

En tegelijkertijd bood deze ruimte volop gelegenheid voor het personeel om b.v. de was te drogen, en hoefde deze niet buiten te hangen. Een uiterst effectieve ruimte dus die hier door Gaudí is ontwikkeld. Het concept zou hij in latere gebouwen steeds opnieuw gebruiken, zo ook in het geweldige Casa Battló, en de beroemde Pedrera, het Casa Milá. En als ik de ontwerpen van de Sagrada Familia goed heb gesnapt heeft hij het zelfs daar, in zijn beroemdste werk verwerkt.

Zo heeft Gaudí al meteen met zijn eerste echte grote werk een visitekaartje afgegeven voor zijn latere oeuvre !