De Via Appia, daar wil ik het in dit blog eens over hebben. De oudste snelweg ter wereld, leidend van, hoe kan het anders, Rome naar Brindisi. Ben ik wanhopig geworden? Heb ik geen blog-inspiratie meer dat ik het nu over snelwegen ga hebben? Nee hoor, geen angst, dat is geenszins het geval.

De Via Appia, en vele Andre wegen uit dezelfde tijd zijn wezenlijk geweest voor de cultuur, beschaving van de Romeinen. De weg is genoemd naar zijn geldschieter, Appius Claudius Caecus. Want in die tijd was het heel gewoon om een dergelijk gebaar naar de stad te maken. Vaak was het een verkiezingsstunt. Men hoopte daardoor meer kans te maken om te worden gekozen in deze of gene functie.

Bij de thermen van Caracalla begint de Via Appia, tegenwoordig met de toevoeging Antica. Dan naar het zuidoosten van de stad, door de stadspoort in de Aureliaanse stadsmuur van Rome en verder.

Aanleg van een Via

In eerste instantie is de weg aangelegd om snelle troepenverplaatsingen mogelijk te maken. Later werd de weg dan buitengewoon belangrijk voor het handelsverkeer en heeft als zodanig dus eeuwenlang dienst gedaan als belangrijke handelsader.

Dergelijke Romeinse wegen werden na de verovering van nieuwe gebieden vrijwel direct aangelegd. Het was daarmee een essentieel onderdeel in de organisatie van het Romeinse rijk, juist vanwege de snelheid waarmee men zich kon verplaatsen. En dat gold echt niet alleen voor legers… Het zou dankzij de goede organisatie van de wegen en de verzorging erlangs dus mogelijk geweest zijn om binnen 24 uur een bericht van Rome naar Brindisi te sturen. Let wel, dat is een afstand van ruim 300 km!

De aanleg van een dergelijke weg was bepaald geen kleinigheid, en kun je gerust vergelijken met de zorgvuldigheid van nu. Zie je tegenwoordig een weg in aanleg dan valt op hoe diep het fundament aangelegd wordt. En dat werd door de Romeinen minstens zo zorgvuldig gedaan.

Er werd een gleuf gegraven ter ruime breedte van de nieuwe weg. Een breedte die doorgaans het gemakkelijk passeren van 2 volgeladen karren mogelijk moest maken. In die gleuf werd een mortelbed gelegd, van kalk met grind toeslag. Eigenlijk een soort beton. Hierover heen kwamen dan nog enkele lagen, elke met een uitgekiende samenstelling zodat een volledig stabiele ondergrond ontstond. Het plaveisel bestond uit grote blokken steen, vaak van vulkanische oorsprong, vanwege duurzaamheid van dit gesteente. Deze blokken waren dan aan de bovenzijde strak vlak afgewerkt en werden zorgvuldig in een patroon verlegd. Daardoor lag er een stenen weg, die destijds een vrijwel spiegelglad oppervlak had.

Monument in gebruik, hobbelen over de Via Appia

Dat oppervlak is in de loop der tijden aanmerkelijk ongelijker geworden. Maar alleen het gegeven dat er nog zulke grote stukken van bewaard zijn gebleven is een teken van de doordachte en hoogstaande wijze waarop deze wegen zijn gebouwd.

Op het eerste deel van de Appia is het oude plaveisel vervangen door nieuwe steentjes, maar een kilometer of 2 verderop ligt er ineens een stuk met oude stenen. Je zou verwachten dat dat volledig beschermd is, afgezet en tot monument verklaard, maar niets is minder waar. Hier is de weg dus nog steeds in gebruik. De een na de andere auto hobbelt over het intussen wel erg ongelijke oppervlak. Hilarisch om te zien.

Ik vind het ongelooflijk, dat een weg die ca 2300 jaar geleden werd aangelegd nog steeds gebruikt wordt! Ok, ik zou het nu alleen geen snelweg meer noemen…

Een stuk verderop ligt de oude weg er aanzienlijk verlatener bij, maar ook daar is het oude plaveisel aanwezig. De Via loopt hier kilometers verder door het idyllische landschap. En ondanks dat je maar een paar kilometer buiten het centrum van Rome zit, is het er rustig en landelijk.

Mijlpaal

Een interessant gegeven is de aanwezigheid van een (kopie van een) authentieke mijlpaal. De eerste, ook dito genummerd staat vlak bij de Aureliaanse muur, en geeft de afstand tot het Forum Romanum aan. En zo was elke mijl voorzien van een mijlpaal, zodat de reiziger precies wist waar hij was. Antieke bewegwijzering, wie verwacht zoiets? Oh, en een mijl? Mille passus (1000 stappen, van het linker- én rechterbeen)

De Via Appia is niet bepaald de grootste toeristische trekpleister van Rome, maar wel degelijk een bijzonder object. Niet vanwege de architectonische kwaliteit, maar vanwege de bouwtechniek en het belang voor de organisatie van het Rijk. Het was er slechts een van honderden!

Als je aan drukke toeristenhordes wilt ontsnappen, dan is dit dé aangewezen plek om tot rust te komen. Het loont de moeite, alleen al vanwege alle verhalen en oude grafmonumenten die er nog te vinden zijn. Zoals dat van Cecilia Metella, schoondochter van Crassus, die nog met Ceasar en Pompeius het eerste driemanschap heeft gevormd. Maar dat zijn weer andere verhalen…

Laat je eens verrassen door die verhalen in een lezing, of informeer naar de mogelijkheden om het zelf te beleven met een reis