Lonja de la Seda

Een volstrekt onbekende naam, Lonja de la Seda, maar een gebouw in Valencia waarin ik stil ben gevallen. En dat is zeldzaam geworden. Als je het een en ander gezien hebt, dan raak je niet meer zo snel sprakeloos, toch is dat precies wat mij hier bij dit gebouw is overkomen. Een heerlijk gevoel bij een geweldige ontdekking.

Geschiedenis van de Lonja de la Seda

Dit gebouw dateert van oorsprong uit het midden van de 15e eeuw. De zeevaart vanuit Valencia was dermate belangrijk geworden, de stad was een dusdanige handelsmacht geworden, dat een speciale beurs voor zijde (Seda) werd opgericht. Alleen al het feit dat voor het (super-)luxe product zijde een handelsbeurs opgericht is een indicatie dat de stad inderdaad op het toppunt van macht stond.

Er werd een schitterende zaal opgetrokken in Laat-Gotische stijl. Weliswaar met regionale kenmerken, maar naadloos passend in de rijke Gotische bouwtraditie. De architect zou een zekere Pere Compte zijn. Mij volstrekt onbekend.

Later werden er aan het complex nog extra ruimtes gebouwd. Tegenwoordig bestaat het uit een sober entreegebouw, de zuilenhal, een kapel in een toren, en het consulaat van de zee, met bovengelegen zaal. De zuilenhal is echter de ruimte die mij stil deed vallen. Wat overigens niet weg neemt, dat de andere ruimtes ook bijzonder fraai zijn!

Opbouw van de zuilenhal.

Je komt de hal binnen vanaf de kleine intieme binnenplaats met sinaasappelbomen. Dat gebeurt door een entreepartij, die een beetje weg valt in de tuin. Maar kijk je er bewust naar, dan straalt de rijkdom hier al vanaf. Een fraaie gedrukte spitsboog, typisch voor de late burgerlijke Gotiek. Een dergelijke boog komt ook vaak voorbij in de Brabants-Gotische  burgerlijke gebouwen. Was er een link? Misschien met Antwerpen en Mechelen? Wie weet.

Stap je echter de zaal in dan wordt je overweldigd door een opeenvolging van schitterende kolommen. Kolommen die uiterst complex zijn vormgegeven. Ribben, die je in de late Gotiek vaak over kolommen naar de gewelven toe ziet lopen, zijn hier gedraaid. Het geeft een spectaculair effect!

Er staan niet eens heel veel kolommen, slechts 8 vrijstaande. In de muren zijn halfzuilen met vergelijkbare vorm opgenomen, waardoor een fraai eenduidig beeld ontstaat. De kolommen zijn voor gotische begrippen idioot rank. Normaliter zijn kolommen veel dikker, zeker bij een dergelijke hoogte. De zaal is niet enorm groot, maar de verhoudingen zijn prachtig. De zaal zou 18 m. hoog zijn, ik heb het niet zelf na gemeten. Gedraaide ribben om de kolommen monden uit in de gewelven, en sluiten net niet aan op de gewelfribben. Da’s dan eigenlijk een tikje jammer, dat zou nóg fraaier geweest zijn.

Huidig aanzien van de zaal in de Lonja de la Seda

Hoewel de zaal mij nog steeds deed stilvallen van elegantie, is deze in de huidige vorm toch nog maar een verzwakte afspiegeling van het oorspronkelijke karakter. De prachtige natuursteen elementen, die wij heden ten dage zo bewonderen, zijn van oorsprong ongetwijfeld beschilderd geweest. Helaas kunnen we daar vrijwel niets meer van terug vinden.

Of toch wel? Ik ben eens heel goed gaan kijken, en dan ontdek je toch nog wel de nodige kleursporen. Zoals op de sluitsteen van het middelste gewelf. Dit is opgesierd met het wapen van Valencia, maar dan in viervoud, en voorzien van een koningskroon. Prachtig gekleurd. Andere sluitstenen zijn dan (helaas) weer geheel kaal.

Op het toegangshek naar de kapel zie we fraai siersmeedwerk, ogenschijnlijk, kleurloos. Maar ook hier: kleuren, hoewel sterk verweerd. De wapens zijn van oorsprong geëmailleerd geweest. Op de muur, tegenover de toegangspoort vind je een moeilijk leesbare tekst, met o.a. het jaartal 1740. Is dat het jaar geweest, dat de zaal werd “opgeknapt” en de schilderingen zijn verdwenen? Het is niet uit te sluiten, het was een periode waarin vaak dergelijke “zuiveringen” werden uitgevoerd.

Wel kun je nog steeds in de zaal de band zien met de tekst die de bouw in herinnering houdt. Kijk je daar in detail naar, dan ontdek je ook al een fijn kleurenspel.

Verfijnd beeldhouwwerk van de Lonja de la Seda

Wat meteen opvalt in deze zaal en aan de poort die er toegang toe biedt is het zeer verfijnde beeldhouwwerk. De poort is aan de buitenzijde omgeven door een band met ranken. Althans, dat is het eerste beeld dat je ziet. Kijk je wat beter, dan zie je dat er in de ranken allerlei figuurtjes zijn verwerkt.

Verbluffend is het om te zien hoe klein en fijn de details van die figuurtjes zijn uitgewerkt. De hoofdjes zijn amper 2 vingers dik, en dan wel degelijk uitgewerkt met gezichtjes, waarop zelfs een uitdrukking is op te merken! Dat vraagt een uiterste beheersing van het gereedschap van de uitvoerende steenhouwer. Ik heb dergelijk ragfijn steenhouwerswerk eigenlijk nog nooit eerder gezien. Ook dit is een teken van de rijkdom van de stad. Blijkbaar kon de top van de steen- en beeldhouwerswereld worden ingeschakeld om dergelijke beeldjes te maken.

Uiteraard hadden de meeste afbeeldingen ook een morele of Bijbelse betekenis. Het was immers nog steeds wel de periode van de middeleeuwen, waarin het geloof een belangrijke rol speelde.

Een hoofdrol waardig!

De Lonja de la Seda is wat mij betreft een absolute topper. Niet alleen voor Valencia, maar meer algemeen in het volledige Gotische gebouwenbestand in Europa. Toch zijn er relatief weinig bezoekers. Ongekend, maar heerlijk…

Het was een pracht-ontdekking, waar ik nog zeker enkele keren hoop terug te komen!