De kap van de Notre Dame

Het laatste nieuws over de kap van de Notre Dame in Parijs…

Afgelopen weekend was ik er weer. Ik was gevraagd om een rondleiding te verzorgen om de kathedraal en een toelichting te geven op de restauratie. Met veel plezier heb ik dat gedaan.

Vooraf maakte ik een klein “spiek’-rondje om de actuele stand van zaken te bekijken, en kon met eigen ogen vaststellen, dat men volop bezig is met de montage van de nieuwe kap. Ik had dat in de media al gelezen, maar het is fascinerend om het met eigen ogen zelf vast te stellen.

Nieuwe balken, oude eiken

Het zal bekend zijn, het wordt een geheel nieuwe kap, volledig identiek aan de oude kap. Naar het schijnt is de oude kap, betrekkelijk kort voor de brand geheel digitaal ingemeten. Daar was genoeg geld voor, helaas ontbrak dat voor een volwaardige brandwacht of correcte handhaving op de brandveiligheid.

Net als de oude kap wordt deze reconstructie samengesteld uit eikenhout. Dat moet natuurlijk uit Frankrijk komen en daarvoor is dan ook in heel Frankrijk gezocht naar voldoende bomen. In totaal zouden er 1000 bomen nodig zijn voor de kap, en nog eens 1000 voor de spits. Een gigantisch aantal, als je na gaat dat dat veelal bomen zijn van minstens 150 tot 200 jaar oud, om de juiste dikte te hebben. Zie ook dit blog: herbouw van de Notre Dame

Moet je nagaan: dat zijn dus bomen die in de Napoleontische tijd, of soms zelfs nog daarvoor zijn geplant, wie weet op bevel van Lodewijk XVI of Marie-Antoinette (als die zich met dergelijke banaliteiten bezig zouden hebben gehouden…) En voor de spits heeft men zelfs gigantische eiken nodig, van 40 m lang. Dergelijke lengte bereiken bomen pas na ca 250 jaar. Oftewel, ontkiemd omstreeks 1770!

Stand van zaken van de nieuwe kap

Het blijkt dat men zo ongeveer overal tegelijk met de montage van de kap bezig is. Zowel op het schip, als op de dwarsbeuk en op het koor van de kathedraal is men bezig. Tja, als er 845 miljoen euro beschikbaar is, dan kun je een werkploeg extra invliegen. Dat is dan ook bijna letterlijk gedaan, want het enorme ketencomplex dat in de tuin achter de kathedraal staat blijkt een soort hotel te zijn, waar de bouwlieden overnachten. Immers veel van die mannen, en gelukkig ook vrouwen tegenwoordig zijn uit heel Frankrijk afkomstig.

Vreemde constatering aan de kap van de Notre Dame

Dankzij de idiote telelens op mijn digitale camera kan ik details van heel ver af behoorlijk goed in beeld krijgen. Aan de noordkant van het transept (dat is de andere kant dan de Seine) viel het mij op dat er geen houten pen- en gat-verbindingen waren te zien, maar dat de kap met bouten was samengesteld. Dat is beslist geen Middeleeuwse constructiewijze, bouten bestonden toen nog niet.

Zou dat dan een reconstructie zijn van een herstelling uit de 19e eeuw? Dan zou het dus een letterlijke reconstructie zijn, van wat vermoedelijk een reparatie is geweest door Viollet-le-Duc. Dat is een wel heel zuivere reconstructie van de oude kap. Het zou persoonlijk niet mijn keuze geweest zijn. Anderzijds geeft men hiermee nog wel inzicht in de restauratiewijze van de 19e eeuw. Maar ja, lag die al niet vast in het digitale model? En wie gaat dit hier ooit zien? Ik verwacht niet dat de kap toegankelijk wordt voor het publiek, maar mocht dat zo zijn, dan sta ik vooraan!

Breaking news!

Bovenop de viering is intussen een enorm, nieuw steigerwerk opgericht. Met het blote oog kon ik de steigervloeren op hoogte waarnemen. Maar toen ik mijn foto’s bij thuiskomst bestudeerde, en op een groot scherm kon uitvergroten, ontdekte ik iets dat met het blote oog niet waarneembaar was geweest: een balk! Ja, en? zal de lezer zich misschien afvragen? Wel, dat is de eerste balk van de nieuwe spits. Hij wordt gemonteerd!

Is het de koningsstijl? De stijl die de eigenlijke drager is van de hele spits? Deze koningsstijl vormt normaliter de centrale balk, waar alle andere aan gekoppeld zitten. Of het hem werkelijk is, is niet met zekerheid vanaf mijn foto’s te herleiden, daarvoor is het steigerwerk te dicht opgetrokken. Je kunt onmogelijk de positie van deze ene balk vaststellen t.o.v. de plattegrond van de kathedraal.

Maar het moet hem eigenlijk wel zijn, anders kan de spits niet opgebouwd worden. Aan en om deze balk wordt de rest van de constructie bevestigd, vaak dusdanig dat eenmaal vast, er geen enkele beweging meer in is te krijgen of een onderdeel nog gedemonteerd kan worden. Dat is op zo’n hoogte natuurlijk noodzakelijk voor de stabiliteit. De steiger staat echter nog beslist niet op de volle hoogte, en ik concludeer dan ook dat het pas het eerste stuk van de koningsstijl is. Ik tel op mijn foto’s ca 8 steigerslagen, waarmee de hoogte van de steiger tot dit moment slechts ± 18 m boven de nok van het dak zit, terwijl de spits ruim 60 m hoog was.

Rondom het bouwterrein

De schutting rond het bouwterrein is al een tijdje voorzien van allerlei toelichtingen op de restauratie. Dat zijn veelal foto’s van hoe men te werk gaat, zoals bij het opruimen van de puinhoop. Ook daarover heb ik eerder al eens verteld. Voor mij als architect waren dan de tekeningen van de torenspits erg interessant. Feitelijk gekopieerd van de tekeningen die Viollet-le-Duc in de 19e eeuw, zo omstreeks 1860 maakte voor de bouw van de spits. De spits die eigenlijk puur zijn eigen ontwerp was, de oorspronkelijke was al lang verdwenen. En dat ontwerp wordt nu 1 op 1 gevolgd. Interessant dat dat ruim 160 jaar later nog steeds mogelijk is!

© Philippe Villeneuve c.s. A.C.M.H