Een parel in Karlovy Vary?

In het hart van Karlovy Vary ligt een bijzonder gebouw, dat ik als een parel ben gaan beschouwen. Karlovy Vary, in het westen van Tsjechië gelegen en in Duitsland nog steeds bekend als Karlsbad is een beroemd kuuroord. Het dankt zijn naam aan Keizer Karel IV, de enige koning uit Bohemen (± Tsjechië) die tot keizer van het Heilige Roomse Rijk is gekroond. Hij stichtte dit beroemde kuuroord al in de 14 eeuw.

De plaats beleefde zijn hoogtijdagen met name in de 19e eeuw, toen de elite van Midden en Oost-Europa hier kwam kuren. Er werden daarbij ook de nodige zakelijke, politieke of militaire deals gesloten. Er zijn zelfs in die streek beroemde verdragen gesloten. Het was, om het met een modern woord te zeggen, ook een netwerkplek.

Uit die bloeitijd vindt je veel zogeheten Fin-de-Siecle gebouwen in deze stad. De typische Neo-stijlen die aan het eind van de 19e eeuw zo populair waren. Vooral de vele arkaden in de stad trekken de aandacht, met in elke arcade tappunten voor het geneeskrachtige bronwater. Het drinken daarvan is een ware publiekstrekker in de stad. Tegenwoordig kun je het water ook drinken in wat ik als een parel in de stad ben gaan beschouwen:

Vridlo.

Aan het begin van het kuurgedeelte van de stad ligt het gebouw Vridlo, in het Duits de “Sprudelkolonnade” geheten. Je zou dat kunnen vertalen met de Spuitkolonnade. Dat slaat op de geiser die hier uit de grond spuit. Dit gebouw detoneert enorm tussen de overige architectuur van de stad. Niet zo verwonderlijk als je na gaat dat het in het begin van de jaren ’70 is gebouwd in wat men de functionele stijl noemt. Het lijkt totaal niet op de oudere architectuur met de Neo-stijlen. Mijn eerste reactie was dan ook typerend: welke idioot heeft dat gebouw hier neergezet?

Maar soms moet je niet af gaan op je eerste indruk. Althans die niet ook je eindoordeel laten zijn. Toen ik het gebouw wat beter op me liet inwerken, ontdekte ik dat het wel degelijk een bepaalde schoonheid heeft. Nu ik dit zeg weet ik zeker dat velen die Karlovy Vary ooit bezocht hebben mij voor gek zullen verklaren… Het zij zo.

Het oudst bekende gebouw op deze plek was een houten gebouw. Dat is in de 19e eeuw vervangen door een gebouw van glas en gietijzer, in die tijd hét moderne bouwmateriaal.

Er werden overal in Europa stationskappen en dergelijke mee gemaakt, ook bijvoorbeeld grote delen van de Eiffeltoren (zie b.v hier). Grappig om te weten, dat de meeste van die gebouwen destijds ook lelijk gevonden werden. Dat gietijzeren gebouw was in de jaren ’30 van de vorige eeuw zo aangetast door het water, dat sloop onvermijdelijk was. De karakteristieke geiser waarover het gebouw was opgetrokken, kwam weer in de open lucht te staan.

Het moderne gebouw, een parel in Karlovy Vary?

Het moderne gebouw is volledig opgetrokken uit staal en glas en bekleed met natuursteen. Dat is meteen al een interessante parallel met het voorgaande gebouw.

Dat was immers ook uit ijzer en glas opgetrokken. Overigens is er in het huidige gebouw ook gewapend beton toegepast. Dat kan nauwelijks anders in een modern gebouw, maar het beton is hier niet in het zicht gelaten. Het is dan ook beslist geen “Brutalistisch” gebouw. Die verrezen in die jaren genoeg in Oost én West, maar dat is deze plek bespaard gebleven.

De stalen kolommen met het glas bieden ook een interessante parallel met de colonnades elders in de stad. Die zijn overigens alle open, en bieden geen beschutting tegen de wind.

Dit gebouw geeft die beschutting wel. Je kunt er heerlijk rustig je kannetje water drinken, niet alleen verwarmd door het water (van 72ºC), maar ook in een verwarmd gebouw. En toch is het door het vele glas volledig transparant…. Aangenaam.

Om je watertje te drinken zijn langs de glaspuien banken geplaatst, ook weer samen gesteld uit fraaie nobele houtsoorten en marmer. Je zit er eigenlijk prinsheerlijk. Ondanks het functionele karakter ademt het gebouw wel degelijk een bepaalde luxe uit. Prettig.

 

  Renovatie

Buiten is nog een open ruimte, waar oorspronkelijk de geiser de lucht in spoot. Op het moment dat ik er was, was dit hele deel in verbouwing c.q. renovatie. Door de agressieve ondergrond was het gebouw, net als zijn voorganger, aangetast. De renovatie is in volle gang, maar de noodzaak daarvan is natuurlijk omstreden met zo’n gebouw. Sloop was de eerste keuze. Alleen, dan moet er ook een gebouw voor terug komen, en is het huidige gebouw nu werkelijk zo slecht?

Ik vond die open ruimte voor die geiser eigenlijk een hele aangename en speelse ruimte. Bekroond met een bijzonder torentje, als een glaskunstwerk boven op het dak. Echt helemaal niet zo gek.

Mits je natuurlijk op dit moment even door en langs de steigers en de bouwmaterialen heen kunt kijken. De verbouwing gaat ook nog wel een paar jaar duren. Maar dan kan het gebouw er weer tientallen jaren tegenaan, en wie weet kijkt men er dan wel heel anders tegenaan, en ziet men dat het in het totaal van de stad juist een fraaie aanvulling is.

Zijn in de mooiste en aantrekkelijkste steden vaak niet juist veel stijlen en tijdperken vertegenwoordigd? Anders wordt het zo braaf en saai. Ik ben van mening dat architectuur nooit saai moet zijn, maar juist spannend en prikkelend. Dit gebouw was dat voor mij beslist. Ik ben het gaan beschouwen als een parel in Karlovy Vary.

Ik ben benieuwd of mijn lezers dit herkennen. Laat het vooral weten!